مفهوم الملكات وأهميتها في العمران البشري من خلال رؤية بن خلدون

المؤلفون

  • Ahmed Salim Said Baraami International Islamic University Malaysia (IIUM)
  • Abdelaziz Berghout International Islamic University Malaysia (IIUM)

DOI:

https://doi.org/10.31436/jia.v19i2.1124

الكلمات المفتاحية:

الملكات- العمران البشرية- رؤية ابن خلدون

الملخص

تعالج هذه الورقة سؤال أهمية الملكات في العمران البشري من خلال رؤية عبد الرحمن بن خلدون في مقدمته الشهيرة. ولما كان موضوع العمران البشري هو الإنجاز الكبير والإسهام المتميز الذي قدمه بن خلدون للفكر الإسلامي، فإنه لقى اهتماما كبيرا من قبل العلماء والمفكرين والباحثين: بحيث درسوه من مختلف جوانبه وأبعاده وتطبيقاته المتعددة. وتأتي هذه الورقة لتسلط الضوء على هذا الجانب المهم الخاص بموقع الملكات ووظيفتها في العمران والبناء الحضاري. ومن ثم تهدف الورقة إلى بيان تأطير بن خلدون لهذا المفهوم وإدراجه ضمن منظومته الكلية المتكاملة للعمران البشري. وخلصت الورقة إلى مسألة الملكات تُعد من أهم المفاهيم الناضجة التي طورها ابن خلدون وربطها بموضوعات العمران البشري المتعددة من التعليم والصناعة والسياسية والمعاش والاجتماع البشري والدين وغيرها. وتمكن بن خلدون من بيان ضرورتها والحاجة إليها ووظائفها في العمران. وتوصي الورقة بأهمية استمرار الدراسات المتخصصة في في موقع وأهمية الملكات في العمران البشري وبشكل خاص في مجالات الاقتصاد والتربية والتعليم والحكم والسياسة الشرعية.   

الكلمات المفتاحية: الملكات- العمران البشرية- رؤية ابن خلدون

السير الشخصية للمؤلفين

Ahmed Salim Said Baraami، International Islamic University Malaysia (IIUM)

باحث في مرحلة الماجستير بالمعهد العالمي للفكر الإسلامي والحضارة (استاك)، الجامعة الإسلامية العالمية ماليزيا

Abdelaziz Berghout، International Islamic University Malaysia (IIUM)

أستاذ دكتور بقسم المعرفة الأساسية والدراسات البينية، كلية عبد الحميد أبو سليمان لمعارف الوحي والعلوم الإنسانية، وعميد المعهد العالمي للفكر الإسلامي والحضارة

المراجع

Aʿbd Ālrḥman Bin ẖaldwn، Aʿbd Ālrḥman، Āl-Muqdmat (Bayrwt: Dār Ālfikr،2004M).

Aʿbd Ālrḥmn Bin ẖaldwn، Ālmuqdmat: Kitāb Ālʿbr، Wadywān Ālmbtda Wālẖbr Fy Ayām Ālaʿrb Wālʿǧm Wālbrbr، Wmn ʿāṣrhm Mn Ḏwy Ālslṭān ĀlأKbr، Tḥqyq: Aʿbd Ālwāḥd Wāfy (Ṭ1؛ Ālqāhrat: Muṭbʿat Lǧnة Ālbyān Ālʿrby، 1960M).

Aʿbd Ālrḥman Bin ẖaldwn، Maqdmat Ibn ẖaldwn (D.Ṭ؛ Lubnān، Dār Ālfikr Lilṭbʿ Wālnšr، 2011M).

Aʿbd Ālrḥman Ibn ẖaldwn Maqdmat Ibn ẖaldwn، Tḥqyq: ẖalyl Šḥādat (Ṭ2؛ Bayrwt: Dār Ālfkr، 1408Hـ، 1988M).

Aʿbd Ālrḥman Bin ẖaldwn، Muqdmat Ibn ẖaldwn (Bayrwt: Dār Ālršād Ālḥdyṯat، Dār Ālfkr، D.T).

Aʿbdh Ālḥlw، Ibn ẖaldwn Muass Iʿlm Ālāǧtmāʿ (Ṭ1؛ Bayrwt: Dār Ālmʿārf، 1969M).

Aʿbd Āllh Aʿbd Ālġany Ġānim، Tāryẖ Āltfkyr Ālāǧtmāʿy (Ālqāhrat: Āl-Maktb Ālǧāmʿy Ālḥdyṯ، 1989M).

Ālšhryf Ālǧarǧāny، Kitāb Āltʿryfāt (Twns: Āldār Āltwnsyat Lilnšhr، 1971M).

Āltadrys، Muǧlat Kulyat Uʿlwm Āltrbyat، (Ālʿdd 5، Ālslslat Ālǧdydat 2013m).

Fārwq Ālʿādly، Iʿlm Ālāǧtmāʿ Ālbdwy (Āl-Qāhrat: Dār Āl-Kitāb Ālǧāmʿy، 1985M).

Fawād Ālbʿly، Ibn ẖaldwn Wa-Iʿlmāʾ Ālāǧtmāʿ Ālḥdyṯ، (Dimašq: Dār Ālmdy Lilnšr Wāltwzyʿ Wālnšr، 1997M).

Fawād Ālbʿly، Ibn ẖaldwn Wiʿlm Ālāǧtmāʿ Ālḥdyṯ، (Ṭ1؛ Dimšq: Dār Ālmady Lilnašr، 2007M).

Ǧamāl Šhʿbān Wa-Aẖarwn، Fakr Ibn ẖaldwn Ālḥdāṯat Wālḥḍārat Wālhymnat (Ṭ1؛ Bayrwt: Markaz Dirāsāt Ālwḥdat Ālaʿrbyat، 2007M).

Ǧamyl Ḥamdāwy، Ǧadyd Ālnaẓryāt Āltarbwyat Bālmġrb: Naẓryat Ālmlkāt، (Kitāb Ālṣlāḥ، 2015).

Ǧihād Aʿly Ālsʿāydat، Dirāsat Taḥlylyat Taqnyat Ālmaẖḏ Aʿly Fakr Ibn ẖaldwn Ly Naẓrth Ālʿrb Wanẓryty Ālʿṣbyat Wāldwlat Wālmnhǧ Ālḏy Ātbʿh، Muǧlat Ǧāmʿat Damšq، (Damšq: Ǧāmʿat Damšq، M30، ʿ3+4، 2014M).

Ǧubwr Aʿbd Ālnwr Washyl Idrys، Ālmunhl Farnasy – Aʿrby (Ṭ9؛ Bayrwt: Dār Ālʿlm Llmlāyyn، 1986M).

Ḥalym Barkāt، Ālmǧtmʿ Ālʿrby Ālmʿāṣr، Bḥṯ Fy Tġyr Āl-Aḥwāl Wālʿlāqāt (Ṭ۲؛ Byrwt: Mrkz Drāsāt Ālwḥdat Ālʿrbyة، 2009M).

Ḥayāat Ḥusayn Ālḥawsny، Mlāmḥ Ālfkr Ālāǧtmāʿy (Ṭ1؛ ĀlإSkndryة: Dār Ālmʿārf، 2006M).

Ibrāhym Muṣaṭfa، Wa-Aḥmad Ḥassan Ālzyāt، Wa-Aḥāmd Aʿbd Ālqādr، Wa-Muḥmmad Ālnǧār، Ālmʿǧm Ālwsyṭ (Ālqāhrat: Dār Āldʿwat، Mǧmʿ Āllġat Ālʿrbyat).

Idrys ẖaḍyr، Āltfkyr Ālāǧtmāʿy Wa’aṯrh Fy Uʿlm Ālāǧtmāʿ Ālḥdyṯ (Ālǧzāir: Mawf Lilnšr Wāltwzyʿ، 2003M).

Iẖwān Ālṣifā، Risāail Iẖwān Ālṣfā (Lubnān: Dār Bayrwt، 1983M).

Mahdi, Muhsin. Ibn Khaldun's philosophy of History: A study in the Philosophic Foundation of the Science of Culture, (Routledge Library Editions: Islamic Thought in the Middle Ages), 2nd Edition, Kindle Edition.،1964.

Muḥmmad ʿābd Ālǧābiry، Fakr Ibn ẖaldwn Ālʿṣbyat Wāldwlat Mʿālm Nẓryat ẖldwnyat Fy Āltāryẖ Āl-Islāmy (Ṭ4؛ Āldār Ālbyḍāʾ: Dār Ālnšr Ālmġrby، 1984M).

Muḥmmad Aʿbd Ālmawly Ālduqs، Swsywlwǧyā Ālṣnāyʿ Iʿnd Ibn ẖaldwn، Dirāsat Fy Iʿlm Āǧtmāʿ Ālʿml، Mǧlat Ǧāmʿat Ālmlk Sʿwd، (Ālsʿwdyat: Ǧāmʿat Ālmlk Sʿwd، M13، ĀlآDāb (1) 1420hـ،2001M).

Muḥmmad Bin Mukram Bin Manẓwr، Lisān Ālaʿrb (Ṭ1؛ Bayrwt: Dār Ṣbḥ، 2006M).

Muḥmmad Yasir ʿiābdyn، Iʿmād Ālmṣry، Ālfikr Āltnmwy Fy Muqadmat Ibn ẖaldwn Dirāsat Tḥlylyat Muqārnat Ālātǧāhāt Ālnẓryat Ālmfsrat Lʿmlyat Āltnmyat Ālḥḍryat Wāldrāsat Muašr Tṭwr Āltnmyat Mʿālzmn، Muǧlat Ǧāmʿat Dmšq Lilʿlwm Ālhndsyat، (Dmšq: Ǧāmʿat Dmšq، Mǧ25، ʿ1، 2009M).

Mwsiwʿat Muṣṭalḥāt Ibn ẖaldwn Wālšryf Aʿly Muḥmmad Ālǧrǧāny. https://Ketabonline.Com/Ar/Books

Ṣālḥ Ṭāhir Mašhwš، Qirāʾat Fy Kitāb Iʿlm Ālʿmrān Ālẖldwny، Qrāʾat Wmrāǧʿāt Islāmyat Ālmʿrfat، 2014M.

"Tarbyat Ālmalkat Āllsānyat Iʿnd Ibn ẖuldwn"، Āl-Muntady Āl-Islāmy Ālʿālmy Liltarbyat، Našhr Bitāryẖ 15/ 11/ 2018m، Mn Mwqʿ http://Montdatarbawy.Com/Show/122658

التنزيلات

منشور

2022-12-17 — تم تحديثه في 2023-02-02

النسخ

كيفية الاقتباس

Baraami, A. S. S., & Berghout, A. (2023). مفهوم الملكات وأهميتها في العمران البشري من خلال رؤية بن خلدون. Journal of Islam in Asia (E-ISSN 2289-8077), 19(2), 31–56. https://doi.org/10.31436/jia.v19i2.1124 (Original work published 17 ديسمبر، 2022)

إصدار

القسم

Arabic Articles