صفات القيادة الجيدة ودورها في تطوير الإدارة في الفكر الإسلامي "دراسة لنموذج عبد الملك بن مروان"

المؤلفون

  • خلد علي بخيت البرعمي الجامعة الإسلامية العالمية ماليزيا
  • عبد العزيز برغوث الجامعة الإسلامية العالمية ماليزيا

DOI:

https://doi.org/10.31436/jia.v20i2.1139

الكلمات المفتاحية:

الصفات القيادية، التطوير الإداري، الإدارة الإسلامية

الملخص

ملخص
هدفت الدراسة إلى تحليل صفات القيادة الجيدة، ودورها في تطوير الإدارة في الفكر الإسلامي: "دراسة لنموذج عبد الملك بن مروان"، وكذلك أبرز سمات القيادة الإدارية الناجحة في عهده، وبيان أثر القيادة الإدارية الناجحة في تطوير الإدارة، وتذكر بعض أوجه الإستفادة من هذا النموذج في واقعنا المعاصر. واتبعت الدراسة المنهج الوصفي التحليلي من خلال الاستقراء وتحليل النصوص، وتوصلت إلى أنَّ الخليفة عبد الملك بن مروان قدم نموذجا متميزا للقيادة الإدارية، وقام بتطوير الجهاز الإداري وتنشيطه، وقام بتعريب الإدارة والنقد، وهو ما يعرف بحركة التعريب، كما استعان الخليفة عبد الملك بن مروان بنخبة كبيرة من أمهر رجال عصره في السياسة الإدارية. وأوصت الدراسة بضرورة تعميق الدراسات والأبحاث في هذه الجوانب القيادية والإدارية للفكر الإسلامي من أجل نشرها والاستفادة المعاصرة منها.
الكلمة المفتاحية: الصفات القيادية، التطوير الإداري، الإدارة الإسلامية

السير الشخصية للمؤلفين

خلد علي بخيت البرعمي، الجامعة الإسلامية العالمية ماليزيا

طالب ماجستير بالمعهد العالمي للفكر الإسلامي والحضارة، الجامعة الإسلامية العالمية ماليزيا

عبد العزيز برغوث ، الجامعة الإسلامية العالمية ماليزيا

الأستاذ الدكتور عبد العزيز برغوث، قسم المعرفة الأساسية والدراسات البينية، كلية معارف الوحي والعلوم الإنسانية، عميد المعهد العالمي للفكر الإسلامي والحضارة، الجامعة الإسلامية العالمية ماليزيا

المراجع

Aʿbbās، iḥssān. (1986). Aʿbd ālmalik bin marwān wadawruh fiy ṯhqāfat aʿṣruh، muǧalat dirāsāt āluʿlum ālinsānyat ālǧāmʿat ālardaniyat ālmuǧalad (13)، ālʿadad (1.

Aʿbd ālʿzeez bin muḥmmad hinydy. (2010). Ālqiyādat fiy ālidārat ālislāmyat، mawqʿi āl’lawkat.

Abu diyat، saʿd sālim. (1987). Maʿniy ālsyāsat bayn aʿbd ālmalik bn marwān wawalym waylšh ālastāḏ ālamariyky ālmuʿāṣr، muǧlat āluʿlwm ālāiǧtimāʿyat، ǧāmʿiat ālkuwayt، maǧlis ālnašhr ālaʿlamy، ālmuǧalad (15)، ālǧuzʾ (1).

Aḥmad، ālmahdyi Aḥmad، wa aḥmad، muḥmmad aʿly. (2018). Itiǧāhāt aʿbd ālmalik bin marwān ālnaqadiyat fiy taḏwiqh llišِّhaʿri ālaʿrby، muǧalat āldirāsāt ālluġawyat wāladbiyat.

Aḥnbal، aʿādl ibrāhym. (d t). Aʿbd ālmalik bin marwān warāwah ālnaqdiyat wālblāġiyat، ālmuǧalat āllaybiyat ālʿālmyat، ʿ (4) ṣ 1-29.

Ālbilāḏry، (d t). Ǧumal min ansāb ālašhrāf، dār ālfikr lliltawziyʿ wālnašhir .

Ālbrkāt، ṣālḥ bin aʿbd āllh bin muḥmmad. (2015). Ālbaṭānat ālṣālḥat llilẖalyfat aʿbd ālmalik bin marwān، qabyṣat bin ḏuwayb namwḏaǧًā، ālmuǧalat ālaʿlmyat likuliyat uṣwl āldiyn wāldaʿwat.

Ālḏahby، šhmsu āldyn abu aʿbd āllah muḥmmad bin aḥmad. (2006). Siyrah ahʿlām ālnubalāʾ، ālqāhirat: dār ālḥadyṯh.

Ālḏanybāt، sāṭʿi aʿbd āllah، wālbayāry، murād rafyq. (2021). ẖaṭb ālẖalyfat aʿbd ālmalik bin marwān wawaṣāyāh، muqārbat luġawiyat tadāwilyat، dirāsāt – āluʿlwm ālinsānyat wālāǧtimāʿyat، ālǧāmʿiat ālardanyat، aʿmādat ālbaḥṯh āliʿlmy، ālmuǧald (38)، ālʿadad (2).

Āldswqy، aʿbd ālmunʿm aḥmad. (2000). Qubylat baniy ḥaniyfat wamuwaqfuhā min ālẖalāfat ālislāmyat ḥata aʿhd aʿbd ālmalik bin marwān، muǧalat kuliyat āltarbiyat bālmanṣuwrat، kuliyat āltarbiyat، ǧāmʿat ālmanṣwrat، ǧ (42).

Ālǧāḥẓ، oʿmrw bin baḥr bin maḥbuwb ālkināny abu uʿṯmān. (1914m)، āltāǧ fiy aẖlāq ālmulwk، (tḥqyq aḥmad zaky bāšhā)، ālqāhirat: ālmuṭbʿat ālimyryat.

Ālriys، muḥmmad ḍiyāʾa āldyn. (1969). Aʿbd ālmalik bin marwān wāldawlat ālumawyat، maktabat ālmuhtadyn lliṭabāʿat wālnašhir، muṭābʿi siǧl ālʿarab.

Ālsāmrāyiy، aʿbd ālǧabār muḥsin. (2008m). Ālātiǧāhāt ālʿāmat fiy siyāsat ālẖalyfat aʿbd ālmalik bin marwān fiy āẖtyār ʿmālh wawlāth lidārat šhuwn āldawlat ālʿarbyat ālislāmyat، muǧalat sayrmwn ālmǧld (4) ālʿadad (13)..

Ālṣilāby، aʿly muḥmmad. (2010). ẖilāfat aʿbd ālmalik bin marwān wadawruhu fiy ālfutwḥāt ālislāmyat bayrwt: ālmaktabat ālaʿṣryat ṣaydiā.

Ālṣuʿydy، aʿbd ālmutʿāl. (1962m). Ālsiyāsat ālislāmyat fiy aʿhd ālẖalifāʾ ālrāšhidyn، ālqāhirat: dār ālfikr ālʿarby.

Āltāriyẖ ālsyāsiy llidawlat ālaʿrbyat aʿṣr ālẖulafāʾ ālumawiyyn. (1998). Ālqāhirat: maktabat ālanǧlw ālmṣryat.

Āltirmḏy، muḥmmad bin iʿysa bin ālḍaḥāk. (1998m). Sunan āltirmḏy، (taḥqiyq: bišhār aʿwād maʿrwf)، bayrwt: dār ālġarb ālislāmy.

Baltāǧy، muḥmmad. (d t). Minhaǧ oʿmr bin ālẖaṭāb fiy āltašhryiʿ dirāsat mustawʿbat lifiqh oʿmr watanẓiymāth، ālqāhirat: dār ālfikr ālaʿrby.

Ciulla, j. (2004). Ethics: The heart of leadership (2nd edition). Westport CT: Praeger.

Daft, Richard., (2004), Organization Theory and Design, south - western Thomson, 8thed., onio, VSA.

Daksin، aʿbd ālamiyr aʿbd ḥusyn. (1972). Mulāḥaẓāt ḥawl siyāsat aʿbd ālmalik bin marwān fiy āẖtiyār aʿmālha، muǧalat āladāb، kuliyat āladāb، ǧāmʿat baġdād، ālʿdad (15).

Ḍiyāʾ āldiyn. (d t). Aʿbd ālmalik bin marwān wāldawlat ālumawiyat، muṭābʿa siǧil ālʿarab. Ṭ2 ālqāhrة

Dufresne, P & mckenzie, A. (2009). A Culture of Ethical Leadership. Principal Leadership, 10, (2): 36-39.

Ǧafāl، ẖalyl ibrāhym. (1991). Ālẖalyfat aʿbd ālmalk bin marwān ālnāqad āladyb، manšhwrāt dār ālnaḍāl llilṭabāʿat wālnašhir wāltawzyʿ، āliskandryat، miṣir.

Garner, Eric, (2012). Effictive Discipline, Ventus Publishing Aps. J. P. Campbell, R. A. Mccloy, S. H. Oppler and C. E. Sag.

Iḥsān، (d t) aʿbd ālmalik bin marwān wadawruhu fiy ṯhaqāfat aʿṣrih، muǧalat dirāsāt āluʿlwm ālinsāniyat bālǧāmʿat ālardaniyat، ālmuǧald (13) ālʿdad (1).

Ponn, C. & Tennakoon, G (2009) The association between ethical Leadership and employee outcomes: The Malaysian Case. Electronic Journal of Business Ethics and organization studies, 14(1), 79- 83.

Šhākir، maḥmmud. (1998). Aʿbd ālmlk bin marwān wasrtahu، ālmaktab ālislāmy llilṭabāʿat wālnašhr

Šharyf، aʿmr. (1991). Naẓm ālḥakam wālidārat fiy āldawlat ālislāmyat، ālqāhirat: maʿhd āldārsāt ālislāmyat.

Stiab, J & Maninger, R. (2012). Ethical leadership in the principal ship: Qualitative analysis. National forum of educational administration and supervision journal, 29, (2): 23- 29.

Sulymān، sulymān muḥmmad. (2005). Āltaḏawuq āladaby wālnaqady iʿnd ālẖalyfat ālumawy aʿbd ālmalik bin marwān، muǧlat kuliyat āladāb، ǧāmʿat sawhāǧ، kuliyat āladāb، ālʿadad (28)، ālǧuzʾ (2).

التنزيلات

منشور

2023-06-26

كيفية الاقتباس

خلد علي بخيت البرعمي, & عبد العزيز برغوث. (2023). صفات القيادة الجيدة ودورها في تطوير الإدارة في الفكر الإسلامي "دراسة لنموذج عبد الملك بن مروان". Journal of Islam in Asia (E-ISSN 2289-8077), 20(2), 138–167. https://doi.org/10.31436/jia.v20i2.1139

إصدار

القسم

Arabic Articles